Vika 16

3. kafli – Sambúð með ástar- og kynlífsfíkli – hluti 1

Fram að þessu höfum við fjallað um reynslu fíkilsins. En fleiri sitja fastir í neti fíknarinnar. Það á við um þá sem eru í sambandi með ástar- og kynlífsfíkli. Þó orðtakið líkur sæki líkan heim eigi oft við um ástar- og kynlífsfíkn, sem sé að báðir aðilar sambandsins séu ástar og kynlífsfíklar, þá er það ekki alltaf þannig. Við sem urðum líka fyrir barðinu á sjúkdómnum án þess þó að „veikjast“ sjálf eigum okkar eigin sögu og háðum okkar eigið stríð, áður en og samhliða því að fíkillinn losnaði úr viðjum fíknarinnar. Þeirri reynslu viljum við deila með þér. Ef til vill þarft þú ekki að þjást jafn lengi og við til að öðlast von um að endurheimta líf þitt, með eða án fíkilsins. 
Ekki er ólíklegt að fyrsta spurning þín sé „hvernig getið þið verið viss um að þið hafið ekki sjálf verið ástar- og kynlífsfíklar?“ Fyrir sum okkar er þetta raunverulegt umhugsunarefni. Fíkillinn er ekki einn um að þykja spennandi að magna upp óra og fantasíur um forboðið kynlíf. Þegar við uppgötvuðum hvað maki okkar, fíkillinn, hafði verið að gera, eða fórum að gruna hann um sitthvað misjafnt, fannst okkur auðvelt að réttlæta eigið framhjáhald, annað hvort til að svara í sömu mynt eða þá að við hugsuðum sem svo að „ef ég get ekki breytt honum, þá er best að ég hagi mér bara eins.“ 
Það sem greindi okkur frá fíklinum var að í okkar tilviki vorum það við sjálf sem liðum fyrir, en fíkillinn velti sinni skuld yfir á aðra. Fíklinum virtist líða vel svo lengi sem leikfélagar voru í boði og þeirri vissu ekki hver af öðrum. Ef við reyndum að haga okkur á sama hátt fylltumst við skömm og vanlíðan. Kannski gleymdum við því um stundarsakir en þrátt fyrir allt vorum við meðvituð um siðferðisleg gildi og vissum hvert við vildum stefna í lífinu. 
 „Áður en ég hitti R. var ég stundum að slá mér upp með strákum, en þau sambönd stóðu stutt. Að slá mér upp er nú kannski ekki rétta lýsingin, því ég var alltaf með varanlegt samband í huga þegar ég var með einhverjum. Svo lengi sem ég man hef ég þráð festu, hjónaband og fjölskyldu. Að leika mér án þess að meina neitt með því hefði verið mjög ólíkt mér og að standa í hliðarsamböndum hefði verið útilokað.“
„Ég var trúuð og þess vegna eðlilegt fyrir mér að giftast og vera trú mínum maka. Ég gerði mér grein fyrir því að í flestum hjónaböndum eru framhjáhöld algeng, en ég einfaldlega trúði að ef við elskuðum hvort annað og rifumst ekki alltof mikið, þá myndi slíkt ekki henda okkur.“
 „Eftir vandræði mín með J. kom tímabil þegar ég var ekki tilbúin í nein stefnumót eða ástarævintýri. Ég var ekki með neinum í tvö ár. Til að fylla tilveruna nægði mér að vinna og bardúsa eitthvað með börnum bróður míns eða sinna lasburða foreldrum mínum.“
„G. gat ekki staðið við orð sín um að vera mér trúr, svo ég flutti út. Ég hélt enn í þá von að við gætum náð saman aftur, en ég var einfaldlega að kafna þegar ég gat ekki lengur treyst maka mínum.“ 
Með einum eða öðrum hætti áttum við innra leiðarljós sem vísaði okkur rétta leið. Fíkillinn kærði sig bara ekki um þá leið. En samt tókst okkur að réttlæta hegðun makans, fíkilsins, út í hið óendanlega og soguðumst sjálf æ dýpra ofan í sama fenið. Sagan sem sögð verður á næstu síðum er saga Kötu. Við vonum að þú megir öðlast skilning og von í krafti hennar reynslu. Festargull hennar brast en var gjört heilt á ný í eldskírn hennar.   
*        *        *
Ég ólst upp í stórri fjölskyldu og foreldrar mínir gerðu allt sem þau gátu til að gefa okkur ást og umhyggju. Við bjuggum í fínu húsi og sóttum góða skóla. Þrátt fyrir það man ég að mér leið eins og ég væri ekki nógu góð. Ég var óörugg með sjálfa mig og fannst ég dálítið skrýtin. Eitthvað í mér trúði því ekki að nokkur gæti elskað mig, ekki mig eins og ég var í raun og veru. Þess vegna reyndi ég að kaupa mér ást með því að vera skilningsrík, fyrirgefandi, kröfulaus, gefandi og sýnast fullkomlega laus við alla eigingirni. Á skólaárunum krækti ég mér í marga vini með þessum ráðum, en síðar átti það eftir að koma mér heldur betur um koll. Ég þóttist vera mikill mannþekkjari og hélt að með því að leggja bara nógu hart að mér við að koma auga á ótjáðar þarfir annarra gæti ég orðið sú ómissandi manneskja sem viðkomandi gæti ekki verið án. Eins þversagnakennt og það kann að hljóma þá þroskaði ég um leið með mér hæfileikann til að bæla niður eigin óþægilegu tilfinningar. Svo lengi sem sá sem ég var með var ánægður þá var ég líka ánægð. Eða öfugt, ef hann var miður sín. Þannig var það bara. Með þessu bjó ég mig undir að verða ástfangin af einhverjum sem þyrfti afskaplega mikið á mér að halda en vegna eigin vandamála gæti sáralítið gefið mér í staðinn á neinn þann hátt sem mætti reiða sig á. 
Um það leyti sem ég kynntist Rich var ég ennþá í sárum eftir tvö misheppnuð ástarsambönd og hafði flosnað upp úr námi. Ég leigði íbúð með kunningjum mínum og hafði í mig og á með lausráðningu á krá í hverfinu. Rich og drykkjufélagar hans voru fastagestir á staðnum. Ég var feimin þrátt fyrir að virðast sjálfsörugg út á við og ekki hvarflaði að mér að gefa kúnna færi á mér. En í fari Rich var eitthvað sérstakt. Eitt síðdegið var hann einn á ferð, fékk sér nokkra bjóra og náði með blíða fasi sínu að smjúga gegnum múrinn minn. 
Í byrjun var sambandið ansi losaralegt og ekki leið á löngu áður en ég komst að því að Rich var líka að hitta aðra stelpu reglulega, stelpu sem hann hafði lengi átt vingott við. Ég átti sömuleiðis gamlan „kunningja“ frá því í skóla, utanbæjarstrák, sem ég heimsótti stöku sinnum. Það virtist ekki trufla Rich. Núna, þegar ég rifja þetta upp sé ég í þessu einkenni fíkilsins í Rich, en á þeim tíma kaus ég að hlusta ekki á hugboðið. 
Eftir nokkra mánuði vorum við farin að stunda kynlíf saman og bundum enda á „hin“ samböndin. Ég minnist hugsana um kyntöfra Rich og hversu reyndur hann var með konum. Ég vildi vera hin fullkomna ástmey fyrir kynheita manninn minn. Sjálfsvitund mín sem kynvera takmarkaðist við að þóknast manninum mínum og sannfæra hann um að hann veitti mér unað, jafnvel þó það þýddi að ég yrði að þykjast.
Fyrstu árin saman voru hvorugu okkar auðveld. Vissulega áttum við rómantískar stundir saman, gjarnan rækilega mettaðar tónlist og áfengi. Ég ákvað að taka aftur upp þráðinn í náminu, í  sama skóla og Rich, svo við fórum saman á skíði, sigldum og skrópuðum saman. Og rifumst. Rifrildin snérust alltaf um það sama. Ég vildi fá meiri tíma og skuldbindingu frá honum. Ekki grunaði mig þá að með því færi ég fram á það eina sem hann var fullkomlega ófær um að veita mér. Við gátum átt innilega og nána stund saman, en hann svo skyndilega orðið kaldur og fjarlægur líkt  og við værum bláókunnug. Hann sveikst oft um að láta sjá sig þegar við höfðum ákveðið að hittast og hringdi ekki einu sinni til að afsaka sig. Hann bætti mér upp svikin loforðin með alls konar misheiðarlegum afsökunum. Alltaf tók ég við honum aftur því ég elskaði hann og vildi svo innilega trúa að ásetningur hans væri góður, líka í þau skiptin sem gjörðirnar sögðu eitthvað allt annað. Ég áttaði mig á því að eitthvað var ekki rétt, en réttlætti ástandið fyrir sjálfri mér með því að öll pör þyrftu að ganga í gegnum eitthvað ámóta, sem er satt upp að vissu marki. Ég taldi mér trú um að Rich hefði óvenju ríka frelsisþörf, að ég yrði að sleppa tökunum og elska án þess að halda í neina spotta.  
Á þessum tíma var Rich að reyna fyrir sér sem tónlistarmaður en að miklu leyti lifðum við bæði á því sem mitt starf gaf af sér.  Ég deildi íbúð með hinum og þessum meðleigjendum, en Rich gisti sífellt oftar hjá mér og æ sjaldnar í sinni íbúð. Ég gerði mér grein fyrir því að sem tónlistarmanni buðust honum bæði konur og vín eins og hann kærði sig um, en ég kaus að sjá bara rómantísku hliðina á því að halda uppi „sveltandi listamanni“, fjárhagslega sem tilfinningalega. „Þar að auki“, hugsaði ég, „hvaða önnur kona í mínum sporum væri jafn umburðalynd og gjafmild og ég?“ Mér þótti dásamlegt að einhver þarfnaðist mín og hélt að með því að gefa honum það sem hann þurfti þá gæti ég bundið okkur tvö órjúfanlegum böndum. 
Því meira sem ég lagði í sambandið, stundum á kostnað minna eigin tilfinninga, því meira vildi ég líka fá út úr því og útilokað varð að svo mikið sem eini sinni hugsa þá hugsun að slíta sambandinu, þrátt fyrir augljós vandamál. Einu sinni, þegar sambandið var sérstaklega slæmt, fékk ég hann til að játa að hann væri nýlega búinn að fara í rúmið með tveimur öðrum konum. Þegar ég stóð frammi fyrir beinhörðum staðreyndum en ekki eingöngu stöðugum grunsemdum einum saman hrökk ég í gang og brunaði rakleiðis yfir í næsta fylki. Þar fann ég huggun í faðmi fyrrverandi kærasta. Viljandi lét ég ekkert vita af mér í von um að gera Rich hræddan um að tapa mér og iðrast þess sem hann hafði gert. Í þrjár nætur gisti ég hjá gamla kærastanum og svaf hjá honum, knúin af reiði og þörf. Þegar ég kom aftur heim biðu bréf frá Rich, sem innihéldu endalausar fyrirgefningarbeiðnir og tjáðu hversu heitt hann þráði að fá mig aftur. Ég var í himnasælu – bragðið hafði heppnast!

Félagsskapur okkar er fjölbreyttur hópur einstaklinga úr ólíkum áttum félagslega sem efnahagslega og af mismunandi kynþáttum og þjóðerni. Við spönnum líka alla breiddina horft út frá kynhneigð og því hvernig kynlífi við sækjumst eftir. En við höfum komist að raun um þá yndislegu staðreynd að ástar- og kynlífsfíknin eins hún birtist í þeirri persónulegu reynslu sem við deilum með hvert öðru er sameiningarband sem gerir að engu þá aðgreiningu vegna mismunandi kynhneigðar og kynferðislegra langana sem svo oft skapar gjá á milli fólks utan S.L.A.A.Um batann og hvernig hann birtist gætum við bætt að minnsta kosti jafn miklu við um hvert og eitt dæmi um hann í S.L.A.A. og hér hefur þegar verið sagt. Lítum á nokkur atriði, úr minni sögu og annarra. Í fyrsta lagi þá hef ég ekki dregist út í fíknarhegðun síðan batinn byrjaði, sem nú er farinn að telja nokkur ár. Í því felst að þessi ár hef ég verið algjörlega laus við botnhegðun í kynferðislegri og tilfinningalegri áráttu og þráhyggju. Fráhaldið þýddi oft mikla áreynslu og vaxtarverki, en þess á milli átti ég þægilegri kafla. Um það get ég aðeins talað um sem „kraftaverk“ í ljósi sögu minnar sem fíkils.
Að lýsa heilbrigðu sambandi fyrir fíkli sem er enn á valdi fíknarinnar er eins og lýsa litum fyrir blindum manni. En þó að ég hafi á sínum tíma engan veginn getað gert mér í hugarlund hvað í því fælist þá er heilbrigt samband orðinn órjúfanlegur hluti af mínu lífi í dag. Ég er ennþá giftur. Raunar eigum við Kata nú liðlega átta ára samband að baki síðan við ákváðum að taka upp þráðinn aftur og láta reyna á hvað við ættum með hvort öðru. Í dag þá eigum við skuldbindingu, traust og samvinnu, við deilum með hvort öðru og við eigum (ég þori að segja það) ást svo langt umfram það sem ég hefði getað látið mig dreyma um. Nú höfum við getuna til að lifa, vinna, leika okkur og þroskast saman. Mig óraði ekki fyrir því öll árin í fíknarkvalræðinu að ég ætti eftir að verða sáttur í hjúskap; en það er ég þó. Svarið við þessari gömlu spurningu „vil ég raunverulega vera hér?“ liggur nú ljóst fyrir. 
Að greiða úr kynferðislegum og tilfinningalegum flækjum hefur tekið okkur bæði langan tíma, það hefur verið erfitt og oft niðurdrepandi. En sú vinna hefur skilað okkur miklum skilningi, auknu trausti og getunni til þess að upplifa raunverulega nánd hvort með öðru. Í tvígang höfum við sótt okkur aðstoð ráðgjafa um talsvert skeið til að koma málum upp á borðið á uppbyggilegan hátt í stað niðurrifs. Mér hefur þótt samband okkar gefandi, líka á erfiðu tímabilunum. 
Við erum búin að eignast annar barn síðan við byrjuðum aftur saman og það hefur reynt mjög á okkur. Kannski er það kaldhæðnislegt en þrátt fyrir einbeittan ásetning um að giftast aldrei né eignast börn þá finnst mér, að í fráhaldi frá fíkninni standi ég mig sem eiginmaður og faðir (félagi og foreldri). Ég er ekki lengur undir harðstjórnarvaldi gömlu hugmyndanna um hlutverk eiginmanna og foreldra. Mér hefur lærst sjá og meta mína eigin getu. Börnin elska mig og óttast mig ekki. 
Áskoranirnar og erfiðleikarnir sem fylgja því að byrja og viðhalda sambandi er nokkuð sem við tökumst æ oftar á við í samfélagi S.L.A.A. Að gera það andlega heilbrigð er nýtt fyrir okkur öll, frumherjana í S.L.A.A. Þau okkar sem hafa gengið í hjónaband hefur tekist að halda sig frá fíkninni. Við höfum ekki þurft að flýja það alvöru álag sem því fylgir með því að verða „ástfangin“ af einhverjum öðrum, eða sækja í kynferðislegt algleymi. Önnur hafa kosið sér að vera ein í langan tíma, lengur en fráhvörfin ein og sér kalla á, vegna þeirra innri auðlegðar sem við eignumst ein með sjálfum okkur. 
Í öllum tilvikum þá hafa fráhvörfin gefið okkur djúpan skilning sem ekki hverfur frá okkur á verðleikum okkar sem manneskjur. Að skynja það innanfrá gefur okkur frelsi frá því að reyna að kreista það út úr öðrum, sem gengur hvort eð er aldrei upp.
Hvað sjálfan mig varðar þá hafa forsendur sambanda við aðra tekið algerum stakkaskiptum. Samskipti mín við aðra karlmenn voru áður lituð af tortryggni og samkeppni. Í virkri fíkn þá gekk ég út frá því aðrir sæktust yfirleitt líka eftir „ást“ og kynlífi. Því voru aðrir af sama kyni mögulegir mótherjar. Ennfremur sá ég þær sem ástríður mínar beindust að hverju sinni eingöngu út frá því hversu vel þær gátu svalað mínum þörfum. Hversu vel þær gátu það skilgreindi þær algjörlega. Þær voru tæki, ekki manneskjur. 
Nú þegar ég er orðinn edrú í S.L.A.A er ég þess að aðnjótandi að hlusta á aðrar manneskjur af öllum kynjum og kynhneigðum tjá sig af dýpt og einlægni. Reynslan af fíkninni er sá þráður sem tengir okkur saman í SLAA og er svo miklu sterkari en mismunurinn vegna kynferðis og kynhneigðar sem aðskilur á meðal “venjulega” fólksins. Þegar við horfumst í augu við hana og skiljum þá verður sú reynsla sameiginlegur grundvöllur að nýju ævintýri sem snertir okkur djúpt, leitinni að tilgangi mannsandans. Líf okkar öðlast nýjan tilgang. Sum okkar leita inn á nýjan starfsvettvang gjörólíkan öllu því sem okkur hefði áður getað komið til hugar. Hinn nýi heilsteypti innri kjarni og sú mannlega reisn sem okkur hefur áskotnast er orðin sú mælistika sem við leggjum á það sem við tökumst á hendur. Okkur þykir eftirsóknarvert að víkka út sjálfsskilning okkar og leitumst eftir því á öllum sviðum lífs okkar að efla hann. Ekkert minna er nóg fyrir okkur. 
Þessi mynd af hinum ýmsu hliðum bataferlisins er óhjákvæmilega takmörkuð og nokkuð handahófskennd. Látum nægja þau orð að við vonum að önnur sem föst hafa verið í klóm fíknarmynsturs svipuðu því sem hélt okkur í heljargreipum megi finna í frásögninni von um breytingar og hvatningu til að hafa samband við okkur og hefja sína eigin batagöngu. Ef þú ert eins og við ertu hugsanlega rétt í þann veginn að upplifa magnaða lífsreynslu og heilun. Megir þú þá þiggja með okkur náð guðs og endurlausn eins og við þekkjum hana í S.L.A.A. Við viljum fá þig með og þörfnumst þín.

Um þetta leyti byrjaði ég líka í námi sem fól í sér að vera tvær vikur í burtu á heimavist á sex mánaða fresti, ofan á strembið nám á eigin spýtur. Eftir að hafa hætt í skóla í alkóhólísku þokuskýi nokkrum árum áður með heitstrengingum um að koma ekki nálægt skóla aftur, þá var þetta veruleg áskorun. Þannig þurfti ég að takast á við báðar þessar breytingar, tilfinningavandamál okkar Kötu og námið, á sama tíma. 
Skólinn var einstök og mikil reynsla. Skólinn lagði mikið upp úr því að hjálpa nemendum að skipuleggja sjálfstæð rannsóknarverkefni og fylgja þeim eftir. Kynferðislegar og rómantískar freistingar í þessum skóla voru svo svakalegar að mér var nauðugur einn sá kostur að skipuleggja námið út frá hugtakinu ástar- og kynlífsfíkn, að rannsaka fyrirbærið, lesa mér ítarlega til um það sem tengdist því og skrifa það sem ég gat um málefnið. Í hvaða mæli mátti nota líkön um efnamisnotkun um óefnatengda fíkn? Ég vissi þegar svarið hvað varðaði kynlíf og ást (tilfinningalega ánauð), en tækifærið til að rannsaka þetta svið allt á formlegan hátt var mér kærkomið. Hagnýtasti ávinningurinn af því að byrja þessa rannsókn var að óvenjulegt áhugasvið mitt varð almenn vitneskja í skólanum. Orðsporið (gott sem slæmt) sá mér fyrir ytri vörnum gegn því að fara í botnhegðun í skólanum.. Ef ég var að reyna að lýsa ástar- og kynlífsfíkn út frá hrikalegum afleiðingum hennar, með því að nota eigin reynslu sem dæmi, þá væri lítið vit í því að reyna hoppa upp í rúm með einhverjum eða hverfa inn í eitthvað rómantískt ævintýri. Ég gæti allt eins vel hengt mig. Þannig hjálpaði það mér til að vera edrú í skólanum að velja mér ástar- og kynlífsfíkn sem umfjöllunarefni og styrkti mig í því að nýta þetta tækifæri. Ég kom heim aftur endurnærður og fullur af eldmóði. 
Í tveggja vikna fjarveru minni voru engir S.L.A.A. fundir. Greinlega var deildin fjarri því að vera sjálfbær á þessum tíma. Þegar ég kom til baka hafði ég samband við Jack og nokkra aðra og fundirnir hrukku í gang aftur, aðra hverja viku eins og áður. Um þetta leyti virtist Jack loksins vera að ná fyrir horn. Nokkur nýleg atvik utan fylkisins höfðu varpað skýru ljósi á hversu stjórnlaus kynferðisleg tilvera hans var. Hann áttaði sig á að hann vissi ekki hvað fólst í heilbrigðu sambandi sama hver átti í hlut. Hann leigði sér herbergi í nálægum bæ, fékk sér óskráðan síma og hafði langt í næstu stoppistöð. Hann hafði náð botni, var tilbúinn í fráhvörf og myndi ekki hrökkva. 
Mér þótti þetta mjög uppörvandi og það fékk mig til að meta enn betur það sem ég hafði gengið í gegnum. Þegar ég horfði á Jack, þá trúði ég því varla að önnur manneskja myndi leggja það sama á sig. Á vissan hátt trúði ég því naumast sjálfur að ég hefði farið í gegnum fráhvörfin og komist heill í gegn.