Vika 23

4. kafli – Leiðin að kynferðis- og tilfinningalegum bata – hluti 2 – Spor 1b

Djúpt innra með okkur var þó veikburða, nöldrandi rödd sem ekki vildi þagna og hvíslaði að okkur að hlutirnir væru alls ekki í lagi. Þrátt fyrir dulargervin sem fíknin okkar brá sér í svo við gætum þóst vera eðlileg var ómögulegt að þagga niður í þessari rödd. Til þess hefði þurft sjálfsvíg. Hún benti okkur sífellt á tækifærin til þess að lifa eðlilegu, skapandi og þroskandi lífi, sem við misstum stöðugt af án þess að fá við neitt ráðið. Samviskubitið vegna gjörða okkar og þeirra möguleika sem við höfðum glutrað niður, varð að djúpri sektarkennd. Við höfðum í rauninni ekki lifað okkar eigin lífi heldur tapað tækifærunum til þess að ljá lífinu einhverja merkingu.
Við kærðum okkur ekkert um þessa tilvistarkreppu og vildum ekkert af henni vita. Samt tókst henni að þröngva sér inn í vitundina, sama hversu mjög við reyndum að ýta henni frá. Ástríðan og spennan sem fylgdi fíkninni megnaði ekki lengur að þagga niður í þessum efasemdarröddum. Fíknin gat ekki lengur skilað gamla góða kynferðislega og tilfinningalega blossanum. Algjört tilgangsleysi ástar- og kynlífsbrímans var loksins að renna upp fyrir okkur.
Það skipti litlu hvort fíknin birtist sem óhamið lauslæti, tilfinningalegur þrældómur við aðra manneskju eða eitthvert sambland af þessu tvennu. Hvert og eitt okkar upplifði á einhverju stigi algera örvæntingu. Við sáum fram á að ef við lifðum áfram í fíkn og undir stjórn áráttunnar, myndum við missa vitið og lenda í ginnungagapi þar sem vonlaust væri að finna nokkurn tíma sálarró og tilgang með tilverunni. Þessi hugsun var enn skelfilegri en tilhugsunin um líkamlegan dauða. Þau örlög að missa sálu sína voru enn óbærilegri ef líkaminn lifði áfram, sálarlaus og ófær um annað en að svala fíkn sem nú væri búin að ná algerri stjórn.
Sumum okkar þótti þessi tilhugsun um að vera lifandi étin af ástar- og kynlífsfíkn nógu skelfileg til þess að horfast í augu við skilyrðislausa uppgjöf. Við ákváðum að við YRÐUM að hætta, sama hvað það kostaði. Þá kom að því að skilja hina hliðina á vanmætti: Mótsögnina að batinn byrjar þá fyrst þegar við beygjum okkur fyrir því að fíkninni verður aldrei stjórnað.
Flest höfðum við reynt á ýmsa vegu að stjórna hegðun okkar svo við mættum áfram lifa í fíkn samhliða „daglegu“ lífi. Stundum slitum við erfiðu sambandi eða komum okkur í annað með eldingarhraða. Við hættum að stunda sjálfsfróun eða hófum að stunda sjálfsfróun (í stað þess að stunda kynlíf með öðrum). Við prófuðum að vera með fólki af öðru kyni en áður eða fólki sem okkur þótti ekki eins aðlaðandi. Við ﬂuttum til annarra bæja eða landa, hétum sjálfum okkur hinu og þessu og strengdum heit fyrir framan þá sem okkur þótti vænt um. Við giftumst afbrýðisömu fólki eða skildum við maka okkar svo við gætum fundið einhvern sem hentaði okkur betur. Við frelsuðumst til trúarbragða og völdum okkur stundum trúarbrögð sem kröfðust einlífis og gengum í klaustur til þess að hindra okkur í að lifa kynlífi. Við reyndum að tengjast fólki nánum tilfinningaböndum og reyndum síðan að jafna út tilfinningahita eins sambands með öðru nýju. Svona hélt þetta stöðugt áfram.
Sama hversu ákveðin við vorum í því að standa okkur vorum við alltaf „á hnefanum” með þessum ráðum. Ef okkur tókst að stemma stigu við áráttuhegðuninni blossaði strax upp óverðskuldað sjálfsöryggi og við þóttumst nú vera fær um að „stjórna“ hegðun okkar. Þegar við gættum ekki lengur að okkur sukkum við aftur á kaf í kviksyndi fíknarinnar. Stundum tók það okkur mánuði eða vikur, oftar aðeins nokkra daga eða klukkustundir.
Staðreyndin var augljós: Við vorum stjórnlaus og gátum ekki hamið fíkn okkar. Hvað eftir annað höfðum við gengið í gegnum lífsreynslu sem breytti okkur andlega og veikti vilja okkar til þess að brjótast undan áþján ástar- og kynlífsfíknarinnar. Þess vegna nálguðumst við í sannri auðmýkt þá hugmynd að gefast upp og gefa fíknina frá okkur því við gátum engan veginn vitað hvort slíkt væri yfirleitt mögulegt.
Fíknin sjálf sáði fræjum efasemda í huga okkar um að við vildum í raun og veru losna undan henni. En nú vorum við enn eina ferðina orðin nógu örvæntingarfull til þess að reyna að losna. Okkur varð ljóst að við vorum vanmáttug, ekki einungis yfir einhverjum ákveðnum elskhuga eða aðstæðum. Við vorum vanmáttug gagnvart hegðunarmynstri og aðstæður dagsins í dag voru einungis nýjasta birtingarmyndin af þessu mynstri.
Ástæða þess að okkur hafði mistekist að stjórna fíkninni var sú að við höfðum gersamlega vanmetið í hversu alvarlegu ástandi við vorum. Þegar við ráfuðum stefnulaust um og reyndum að losna undan einum ákveðnum elskhuga eða atviki fór heildarmyndin framhjá okkur. Við sáum ekki að síðasta uppákoman var aðeins einn þráður í stórum vef sem spannaði tilveru okkar vítt og breitt. Að gefast upp fyrir ástar- og kynlífsfíkninni þýddi að við þurftum ekki einungis að gefast upp fyrir þeim aðstæðum sem við vorum í núna. Mestu skipti að verða reiðubúin að losa lífið undan allri þráhyggju og áráttu um ást og kynlíf. Þegar við ákváðum að losna við einn ákveðinn þátt, án þess að skoða heildarmyndina, gerðum við það sama og alkóhólisti sem „hættir á hnefanum“.
Meðan við vorum að átta okkur á eigin fíknimynstri gætum við hafa glapist af því að í S.L.A.A. þarf hver og einn sjálfur að finna út hvernig birtingarmyndir fíknar hans eða hennar er. Þetta þýddi að mörg okkar komust að þeirri niðurstöðu að þau gætu „skilgreint“ fíknimynstrin þannig að fíknina mætti stunda áfram í annarri mynd. Með öðrum orðum myndi duga að kalla augljósa vandræðahegðun fíkn en við gætum undanskilið „hina réttina á matseðlinum“.
Ef við ákváðum til dæmis að „botnhegðun“ okkar væri sýniþörf, þá gátum við talið okkur trú um að nú mættum við kaupa vændi því það væri ekki hluti af fíknimynstrinu. Við héldum því fram að slík nýbreytni væri í rauninni skref fram á við úr því við værum að reyna að tengjast fólki í stað þess að vera ein að sýna okkur einhvers staðar. Hið gagnstæða gilti um þau okkar sem sögðu að vandamálið væri bundið við óhamið lauslæti. Þá tókum við upp hegðun sem stunda má í einrúmi eins og sjálfsfróun, gægjuþörf eða sýniþörf og sögðum það skref fram á við því við ﬂæktum annað fólk ekki lengur beinlínis inn í fíkn okkar.
Þetta voru jafn fánýtar aðferðir og þegar alkóhólisti skiptir víni út fyrir bjór og heldur því fram að það sé mikil „framför“. Þau okkar sem skilgreindu ekki fíknihegðun sína á heiðarlegan hátt tóku annaðhvort aftur upp gömlu hegðunarmynstrin eða áttu í miklum erfiðleikum með að taka „næstu skref“. Við lærðum með herkjum að það er ekki hægt að gefast upp að hálfu leyti. Við gátum ekki notað „frelsið“ til þess að skilgreina eigin fíkn á sjálfselskan og eigingjarnan hátt. Fíknin heldur áfram að vera til hvað sem líður skammsýnum og þægilegum skilgreiningum. Ef við héldum einhverju eftir þegar við skilgreindum fíknina var alveg víst að við færum aftur í gamla farið.
Sársaukinn sem hlaust af því að halda áfram í ástar- og kynlífsfíkn fékk okkur að lokum til þess að viðurkenna í fyrsta sporinu „að við værum vanmáttug gagnvart ástar- og kynlífsfíkn“ og að við gætum ekki stjórnað eigin lífi nema við losnuðum undan henni. Loksins gáfumst við upp skilyrðislaust. Sönnun þess að uppgjöfin var skilyrðislaus var sú að nú vorum við í fráhaldi einn dag í einu frá öllu því sem við skilgreindum sem botnhegðun. Ef aðalbirtingarmynd fíknarinnar var þráhyggjuástarsamband þá fórum við frá „félögum“ okkar í sambandinu eða slitum öll tengsl við þá. Þetta var ekki gert til þess að refsa sjálfum okkur eða öðrum, heldur vegna þess að við vissum að spilið var tapað. Mörg okkar grunaði eða vissu að við þyrftum að vera ein um ótiltekinn tíma til þess að læra að skilja og meðhöndla sjúkdóminn. Við treystum okkur ekki til þess að takast á við þær truﬂanir sem ástar- eða kynlífssamband mundi valda. Ef við vorum nýbúin að ganga í gegnum sársaukafull sambandsslit við einhvern sem okkur fannst „algerlega ómissandi” þýddi uppgjöfin það að við sættumst við missinn og neituðum að reyna að hefna okkar eða dæma viðkomandi. Hún þýddi líka að, ef til vill í fyrsta skipti á ævinni, leituðum við ekki huggunar í örmum einhvers annars.
Hvert og eitt okkar var reiðubúið til þess að gera hvað sem var, einn dag í einu, til þess að falla ekki aftur í sama farið. Við tókum þessa ákvörðun algerlega upp á eigin spýtur. Hún átti ekkert undir aðstoð eða andúð maka okkar, elskhuga eða kynlífsfélaga. Við vorum tilbúin, ekki fyrir næsta elskhuga eða kynlífsóra, heldur fyrir það sem gæti gerst innra með okkur sjálfum. Mótsögnin var að fúsleikinn stafaði ekki af styrk okkar heldur af því að við vissum hvað myndi gerast ef við héldum áfram að lifa í fíkn. Þegar við komumst upp úr gamla mynstrinu leiddi sársaukinn, sem við höfðum alltaf reynt að forðast, okkur að röð nýrra uppgötvana sem var sú gjöf sem okkur hlotnaðist í öðru sporinu.